Bidayah Al-Hidayah Syarah Matan Ummu Al-Barahin Halaman 29:1

edit / Bidayah Al-Hidayah Syarah Matan Ummu Al-Barahin

Bidayah Al-Hidayah Syarah Matan Ummu Al-Barahin Halaman 29:1

BAB 6

KEWAJIPAN MENGENALI SEGALA RASUL

(وَكَذَا يَجِبُ عَلَيْهِ أَنْ يَعْرِفَ مِثْلَ ذِلِكَ فِيْ حَقِّ الرُّسُلِ عَلَيْهِمُ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ)

Dan demikian lagi wajib atas tiap-tiap mukallaf bahawa mengetahui akan barang yang wajib bagi zat sekalian Nabi yang mursal, dan barang yang mustahil bagi mereka itu, dan barang yang harus bagi mereka itu.

(Bermula) Rasul itu iaitu insan yang diturunkan Allah firman kepadanya daripada hukum, dan menyuruh Allah akan dia dengan menyampaikan hukum itu. Dan jika tiada disuruh dengan menyampaikan dia iaitu Nabi, bukannya Rasul.

(Faedah)

Ini satu faedah. Bermula bilangan Nabi itu sekati dua laksa empat ribu. Dan yang jadi Rasul daripada mereka itu tiga ratus tiga belas orang. Dan pada satu riwayat tiga ratus empat belas orang.

Dan yang afdal daripada mereka itu sekalian, Nabi kita Muhammad SAW. (Dan) mengiringi Nabi kita, Ibrahim 'Alaihissalam. (Dan) mengiringi Nabi Ibrahim, Nabi Musa 'Alaihissalam. (Dan) mengiringi Nabi Musa, Nabi Isa 'Alaihissalam. (Dan) mengiringi Nabi Isa, Nabi Nuh 'Alaihissalam. Maka mereka itu yang lima ini dinamai Ulul Azmi. Dan yang lain daripada orang yang lima ini setengah mereka itu afdal daripada setengah, tetapi tiada ditentukan melainkan yang lima ini jua.

BAB 6

KEWAJIPAN MENGENALI SEGALA RASUL

(وَكَذَا يَجِبُ عَلَيْهِ أَنْ يَعْرِفَ مِثْلَ ذِلِكَ فِيْ حَقِّ الرُّسُلِ عَلَيْهِمُ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ)

... Dan demikian lagi wajib atas tiap-tiap mukallaf bahawa mengetahui akan barang yang wajib bagi zat sekalian Nabi yang mursal, dan barang yang mustahil bagi mereka itu, dan barang yang harus bagi mereka itu: Maksud potongan ini ialah setiap mukallaf, iaitu orang yang sudah cukup syarat baligh, berakal, dan sampai dakwah Islam kepadanya, diwajibkan mengetahui secara asas ilmu akidah tentang sifat para Nabi dan Rasul. Sifat wajib bagi mereka ialah sifat-sifat mulia seperti siddiq (benar), amanah, tabligh (menyampaikan), dan fatanah (bijaksana). Sifat mustahil pula ialah lawan bagi sifat tersebut, seperti berdusta, khianat, menyembunyikan wahyu, dan bodoh. Manakala sifat harus ialah perkara tabi‘iyyah kemanusiaan seperti makan, minum, tidur, dan berkeluarga. Pengetahuan ini penting kerana ia memelihara iman daripada keraguan, membolehkan seseorang mengenal siapa benar-benar Nabi, serta menghalang daripada mempercayai dakwaan palsu. Dengan memahami perkara ini, mukallaf dapat menzahirkan kesucian para Nabi dan meneguhkan keyakinan bahawa mereka maksum daripada dosa yang merendahkan martabat kerasulan.

... (Bermula) Rasul itu iaitu insan yang diturunkan Allah firman kepadanya daripada hukum: Potongan ini menjelaskan definisi asas seorang Rasul. Rasul ialah seorang manusia biasa, bukan malaikat dan bukan jin, tetapi Allah memilihnya sebagai penerima wahyu. Firman yang diturunkan kepadanya berupa hukum syarak, iaitu peraturan hidup yang memberi panduan kepada umat dalam urusan agama dan dunia. Hal ini menunjukkan bahawa Rasul bukan sekadar memiliki pengalaman rohani, tetapi menerima kalam Allah secara langsung untuk disampaikan. Dengan kata lain, kerasulan adalah ikatan rasmi antara langit dan bumi yang menjadikan seorang manusia membawa tanggungjawab besar sebagai penyampai hukum. Rasul menerima wahyu bukan hasil akal atau ciptaan manusia, tetapi kurniaan mutlak daripada Allah. Oleh itu, kedudukan Rasul lebih tinggi daripada sekadar orang soleh, kerana mereka merupakan medium bagi manusia mengenal aturan Ilahi dalam kehidupan.

... dan menyuruh Allah akan dia dengan menyampaikan hukum itu: Maksud potongan ini ialah Rasul bukan hanya menerima wahyu dan menyimpannya untuk diri sendiri, tetapi Allah memerintahkannya supaya menyampaikan hukum-hukum tersebut kepada manusia. Perintah penyampaian ini menegaskan peranan Rasul sebagai penghubung utama yang menyebarkan risalah Ilahi kepada umatnya. Rasul tidak berhak menyelewengkan, menambah, atau mengurangkan isi wahyu, bahkan wajib menyampaikannya dengan jujur dan tepat sebagaimana yang diperintahkan Allah. Tanggungjawab ini menjadikan Rasul berfungsi sebagai guru umat manusia dalam memahami agama. Hal ini membezakan antara Rasul dengan manusia biasa yang hanya beramal dengan ajaran agama, kerana Rasul menjadi punca rujukan dan sumber syariat itu sendiri. Potongan ini juga mengisyaratkan bahawa wahyu bukan untuk kepentingan individu semata, tetapi rahmat kepada sekalian umat, dan hanya melalui penyampaian Rasul manusia dapat memperoleh panduan agama yang sebenar.

... Dan jika tiada disuruh dengan menyampaikan dia iaitu Nabi, bukannya Rasul: Potongan ini membezakan antara Nabi dan Rasul. Nabi ialah seorang manusia pilihan Allah yang juga menerima wahyu, tetapi tidak diperintahkan untuk menyampaikannya secara umum kepada manusia. Rasul pula bukan sahaja menerima wahyu, bahkan diperintah untuk menyebarkannya kepada umat. Oleh itu, setiap Rasul adalah Nabi, tetapi tidak setiap Nabi itu Rasul. Perbezaan ini penting kerana ia menjelaskan tingkatan tanggungjawab para Nabi dan Rasul dalam sejarah dakwah. Seorang Nabi mungkin diutus hanya untuk dirinya atau segelintir kaum tanpa kewajipan dakwah menyeluruh, sedangkan Rasul membawa risalah yang lebih luas dan wajib disampaikan. Dengan pemahaman ini, dapat dilihat bahawa kedudukan Rasul lebih tinggi daripada Nabi kerana mereka menggalas amanah dakwah terbuka yang mencabar, manakala Nabi lebih kepada pengukuhan hukum dalam kelompok atau bagi dirinya sendiri.

(Faedah)

... Ini satu faedah: Potongan ringkas ini memberi isyarat bahawa penulis kitab ingin menekankan adanya tambahan ilmu yang penting untuk diperhatikan oleh pembaca. Dalam tradisi kitab turath, ungkapan seperti ini digunakan untuk menarik perhatian bahawa apa yang disebut selepasnya adalah pengetahuan tambahan yang memberi manfaat dalam memahami topik yang dibincangkan. Dalam konteks ini, faedah tersebut ialah bilangan Nabi dan Rasul yang diutus oleh Allah, sesuatu yang tidak semestinya wajib diketahui secara terperinci tetapi memberi nilai tambah dalam ilmu. Faedah ini juga memperlihatkan keluasan rahmat Allah yang mengutus begitu ramai Nabi bagi membimbing manusia, dan menjadi bukti bahawa manusia tidak pernah ditinggalkan tanpa panduan Ilahi sepanjang zaman. Maka, potongan ini berfungsi sebagai penghubung untuk memasuki perbahasan yang lebih luas tentang jumlah Nabi dan Rasul.

... Bermula bilangan Nabi itu sekati dua laksa empat ribu: Maksud potongan ini ialah jumlah Nabi yang diutus oleh Allah adalah sebanyak 124,000 orang. Angka ini menunjukkan keluasan rahmat Allah kepada manusia, kerana dalam pelbagai zaman dan tempat, Allah tidak membiarkan umat tanpa bimbingan wahyu. Jumlah yang besar ini menandakan bahawa setiap bangsa dan kaum dalam sejarah pernah didatangi Nabi, walaupun nama dan kisah mereka tidak disebut secara terperinci dalam al-Qur’an. Hanya sebahagian kecil sahaja yang disebut, manakala selebihnya tidak diketahui secara pasti oleh kita. Namun, angka ini menegaskan bahawa bimbingan Ilahi adalah universal, tidak terbatas pada satu bangsa sahaja. Potongan ini juga menanamkan rasa syukur kerana umat akhir zaman mendapat pengajaran yang dikumpulkan dalam syariat Nabi Muhammad SAW, yang mewarisi dan menyempurnakan risalah semua Nabi sebelumnya.

... Dan yang jadi Rasul daripada mereka itu tiga ratus tiga belas orang: Potongan ini menyatakan bahawa daripada jumlah keseluruhan Nabi, hanya sebahagian kecil, iaitu 313 orang, yang diberikan kedudukan sebagai Rasul. Ini menandakan betapa beratnya amanah kerasulan sehingga hanya sedikit yang dipilih. Rasul berperanan membawa risalah kepada umat yang lebih luas, menegakkan hujah di hadapan manusia, serta berdepan dengan tentangan kaumnya. Perbezaan ini juga menunjukkan bahawa Allah menugaskan para Rasul pada keadaan tertentu yang memerlukan dakwah besar-besaran, manakala para Nabi yang lain cukup dengan bimbingan terbatas. Angka 313 juga disebut sebagai angka yang sama dengan jumlah tentera Islam dalam Perang Badar, memberi isyarat bahawa sedikit tetapi berkualiti itu lebih bernilai daripada banyak tetapi lemah. Potongan ini menekankan keistimewaan para Rasul dalam kalangan Nabi, kerana mereka menggalas misi dakwah yang lebih besar dan mencabar.

... Dan pada satu riwayat tiga ratus empat belas orang: Potongan ini menunjukkan adanya perbezaan riwayat tentang bilangan Rasul, ada yang menyebut 313 orang, dan ada pula yang menyebut 314 orang. Perbezaan ini bukanlah satu percanggahan yang besar, tetapi lumrah dalam periwayatan. Ia menandakan bahawa bilangan Rasul memang sekitar angka tersebut, tidak jauh berbeza. Potongan ini juga memberi gambaran bahawa ilmu tentang perkara ghaib seperti bilangan sebenar Rasul tidak semuanya diketahui secara mutlak, melainkan apa yang Allah izinkan untuk diketahui. Perbezaan ini tidak menjejaskan hakikat keimanan bahawa para Rasul itu benar-benar wujud, tetapi sekadar menambah keluasan pengetahuan. Ia juga mengajar umat Islam agar tidak berlebihan dalam perkara yang tidak pasti, cukup berpegang bahawa Rasul adalah sebahagian kecil daripada Nabi, dan hanya Allah yang mengetahui bilangan sebenar mereka.

... Dan yang afdal daripada mereka itu sekalian, Nabi kita Muhammad SAW. (Dan) mengiringi Nabi kita, Ibrahim 'Alaihissalam. (Dan) mengiringi Nabi Ibrahim, Nabi Musa 'Alaihissalam. (Dan) mengiringi Nabi Musa, Nabi Isa 'Alaihissalam. (Dan) mengiringi Nabi Isa, Nabi Nuh 'Alaihissalam: Potongan ini membicarakan tentang darjat keutamaan para Rasul. Nabi Muhammad SAW adalah seafdhal-afdhal makhluk, diikuti oleh Nabi Ibrahim, kemudian Nabi Musa, Nabi Isa, dan akhirnya Nabi Nuh. Penyusunan ini menunjukkan kedudukan istimewa yang Allah tetapkan kepada lima Rasul besar yang disebut dalam al-Qur’an dengan pelbagai kisah dakwah mereka. Keutamaan ini bukan sekadar kerana peranan dakwah, tetapi juga kerana pengorbanan mereka yang besar dan kesabaran menghadapi ujian umat. Pemahaman terhadap keutamaan ini membantu kita menzahirkan penghormatan yang sepatutnya kepada para Nabi Ulul Azmi, dengan mengutamakan cinta dan selawat kepada Nabi Muhammad SAW sebagai penutup segala Rasul. Potongan ini menekankan bahawa meskipun semua Nabi mulia, ada yang diberikan kelebihan tertentu oleh Allah.

... Maka mereka itu yang lima ini dinamai Ulul Azmi: Potongan ini menjelaskan istilah Ulul Azmi, iaitu gelaran yang diberikan kepada lima Rasul utama: Muhammad SAW, Ibrahim, Musa, Isa, dan Nuh. Gelaran ini diberikan kerana keteguhan hati, kekuatan kesabaran, dan besarnya ujian yang mereka hadapi dalam perjuangan dakwah. Mereka menzahirkan sifat azam yang tinggi dalam menegakkan risalah Allah walaupun berdepan dengan penentangan yang amat hebat. Nabi Nuh diuji dengan umat yang mendustakan hampir keseluruhannya, Nabi Ibrahim diuji dengan api dan pengorbanan keluarga, Nabi Musa dengan Firaun yang zalim, Nabi Isa dengan penentangan kaumnya, dan Nabi Muhammad SAW dengan cabaran menyeluruh daripada bangsa dan musuh-musuhnya. Kesemua ini menzahirkan mengapa mereka dinamakan Ulul Azmi. Potongan ini memberi kesedaran kepada umat Islam bahawa sifat sabar dan tabah dalam dakwah adalah kunci kemenangan, sebagaimana dicontohkan para Rasul besar tersebut.

... Dan yang lain daripada orang yang lima ini setengah mereka itu afdal daripada setengah: Maksud potongan ini ialah walaupun semua Nabi adalah mulia, namun darjat mereka bertingkat-tingkat. Ada di antara mereka yang lebih utama daripada yang lain, berdasarkan kedudukan, ujian, serta peranan dakwah mereka dalam sejarah manusia. Allah sendiri berfirman dalam al-Qur’an: وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِمَن فِى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِۗ وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ عَلَىٰ بَعْضٍۖ وَءَاتَيْنَا دَاوُۥدَ زَبُورًا (Al-Israk:55): bahawa Dia melebihkan sebahagian Rasul daripada sebahagian yang lain. Namun, kelebihan itu tidak menafikan kemuliaan asas semua Nabi, kerana mereka tetap maksum dan mulia. Potongan ini mengajar kita supaya menghormati semua Nabi tanpa membeza-bezakan dengan penghinaan, tetapi tetap mengakui bahawa ada di antara mereka yang diutamakan oleh Allah. Hal ini juga menunjukkan hikmah Ilahi dalam membahagikan darjat sesuai dengan keadaan umat dan zaman masing-masing.

... tetapi tiada ditentukan melainkan yang lima ini jua: Potongan ini menegaskan bahawa meskipun ada perbezaan darjat antara para Nabi, hanya lima Rasul yang digelar secara khusus sebagai Ulul Azmi. Selain daripada lima itu, kedudukan mereka tidak ditentukan secara khusus darjat tertinggi oleh nas yang qat‘ie. Hal ini menutup ruang perdebatan yang melampau tentang siapa lebih mulia antara Nabi tertentu selain lima tersebut. Umat Islam hanya perlu berpegang bahawa semua Nabi mulia, sebahagian mereka lebih utama, tetapi yang paling utama secara pasti adalah lima Rasul Ulul Azmi. Potongan ini menjadi garis panduan supaya tidak terjebak dalam perbahasan yang sia-sia mengenai keutamaan individu Nabi selain daripada yang jelas disebutkan oleh Allah dan Rasul-Nya. Ia juga menegaskan kewajipan memuliakan semua Nabi, namun dalam masa yang sama mengiktiraf kedudukan istimewa lima Rasul pilihan.